در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟ موضوع: دنائت و پستی

یکی از تکنیک های مهم در سخنوری و سخنرانی استفاده از مَثَل و ضرب المَثَل است.

یک ضرب المثل می تواند تصویر ذهنی بسیار دقیقی را در ذهن مخاطب ایجاد کند و زیبایی بیانی آن می تواند باعث تشخص سخنور و سخنران شود. مشکل بزرگی که در استفاده از ضرب المثل ها وجود دارد این است که مرجع مناسبی که ضرب المثل ها را بر اساس موضوعات مختلف دسته بندی کرده باشد وجود ندارد.

در سری مقالات ضرب المثل ها قصد داریم با دسته بندی موضوعی امثال، سخنرانان و سخنوران را در استفاده به جا و درخور ضرب المثل ها یاری دهیم.

موضوع: دنائت و پستی

آب را گاو می کشد، ناله را چرخ می کند

توضیحات:کار را یکی انجام می دهد و دیگری بی جهت سر و صدا می کند

آخر پیری داغ امیری           مانند آخر پیری و معرکه گیری

توضیحات: داغ امیری داغی است که به علامت تملک بر چارپا می زدند

آنکس که بُوَد سایه نشین، سایه ندارد

توضیحات:تحت حمایت دیگران بودن آدم را ناتوان و ضعیف می کند

آنکه به زندان جهالت گم است                         هست گدا ورچه زرش صد خُم است

آنکه بی چشم است بفروشد به یک جو جوهری (سنایی)

در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟ موضوع: دنائت و پستی

برگرفته از بیت: چشم از این جوهر همی برداشت نتوان از بها                آنکه بی چشم است بفروشد به یک جو جوهری

آن وقت که عقل تقسیم می کردند تو عقب سنگ و ترازو رفته بودی                                                                                                        توضیحات:خطاب به شخصی که از او کار نابخردانه ای سر زده است

آه آه از دست صرافان گوهرناشناس

برگرفته از بیت: آه آه از دست صرافان گوهرناشناس                  هر زمان خرمهره را با در برابر می کنند (حافظ)

آهنی را که موریانه بخورد                   نتوان برد از او به صیقل زنگ (سعدی)

بر سیه دل چه سود خواندن وعظ                 نرود میخ آهنین در سنگ (سعدی)

ابر اگر اب زندگی بارد                     هرگز از شاخ بید بر نخوری

مانند: ابر اگر آب حیات هم ببارد درخت عرعر میوه نمی دهد

ابله آن کس کو به خواری جنگ با خارا کند

برگرفته از بیت: با بزرگان جهان پهلو زدی                ابله آن کس کو به خواری جنگ با خارا کند (منوچهری)

ابله آن گرگی که او نخجیر با شیران کند                    احمق آن صَعوِه که او پرواز با عَنقا کند (منوچهری)

صعوه: پرنده‌ای کوچک به اندازۀ گنجشک و شبیه آن با منقار باریک و نوک‌تیز و پرواز سریع و کوتاه.

عنقا: مرغی افسانه‌ای که مظهر عزلت یا نایابی است:

برو این دام بر مرغ دگر نه / که عنقا را بلند است آشیانه (حافظ)

نخجیر: شکار

ابلهان را همه شربت ز گلاب و قند است

برگرفته از بیت: ابلهان را همه شربت ز گلاب و قند است                  قوت دانا همه از خون جگر می بینم (حافظ)

ابلهی را که بخت برگردد اسبش اندر طویله خر گردد

در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟ 

خر عیسی گرش به مکه برند چون بیاید هنوز خر باشد (سعدی)

ابلهی کو روز روشن شمع کافوری نهد                    زود باشد کش به شب روغن نبینی در چراغ (سعدی)

احوال سایه اش را از سنگ می پرسد

توضیحات: بسیار بی عقل و دیوانه است

احول از چشم دوبین در طمع خام افتاد

احول در لغت به معنای دوبین، کجبین، کژبین و لوچ است

احول از چشم دوبین در طمع خام افتاد                    پاک بین از نظر پاک به مقصود رسید (حافظ)

ارزان باشد غلتان باشد

مانند مفت باشد کوفت باشد

از آتشت گرم نشدیم، از دودت کور شدیم

از آتش خاکستر به عمل می آید

توضیحات: زمانی گفته می شود که فرزند پدر و مادر موفقی نااهل باشد

از آن غازی به هنر خون بریز                   که در حمله کند است و در لقمه تیز

توضیحات: جنگجویی که در مبارزه ضعیف است و در خوردن توانا، بهتر است که کشته شود

از اسب فرود آمد و بر خر نشست

از شتر پرسیدند چرا شاشت از پس است؟ گفت چه کارم به رسم هر کس است

توضیحات: اگر از شخص کم مایه و بی شعوری کار خلاف ادب سر بزند این مثل را می گویند

از فضل پدر تو را چه حاصل

برگرفته از بیت:گیرم پدر تو بود فاضل                              از فضل پدر تو را چه حاصل

از قند شیرین تر، تریاک مفت: مانند مفت باشد کوفت باشد

در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟ 

از کار کَرَم خیزد و دیزی پر گوشت ز بیکاری ورم خیزد و سیلی بن گوش

از کرامات شیخ ما این است شیره را خورد و گفت شیرین است

مانند: از کرامات شیخ ما عجب                  برف را دید و گفت می بارد

از کرامات شیخ ما عجب                  پنجه را باز کرد و گفت وجب

از کرامات شیخ ما عجب                  گربه شاشید و گفت باران است

از کوتهی ماست که دیوار بلند است

برگرفته از بیت:تن چیست که با خاک برابر نتوان کرد                      از کوتهی ماست که دیوار بلند است (صائب)

از گرسنگی مردن به که به نان فرومایگان سیر شدن

از نی بوریا شکر نخوری

برگرفته از بیت: ابر اگر آب زندگی              هرگز از شاخ بید بر نخوری                                                                                                                           با فرومایه روزگار مبر           که از نی بوریا شکر نخوری (سعدی)

از هنر خویش گشا سینه را                 مایه مکن نسبت دیرینه را

از پدر مرده ملاف ای جوان                   گر نه سگی چون خوشی از استخوان

اسب تازی اگر ضعیف بود                    همچنان از طویله ای خر به (سعدی)

اسب تازی در طویله گر ببندی پیش خر                  رنگشان همگون نگردد طبعشان همگون شود

همای گوی مفکن سایه شرف هرگز                      بر آن دیار که طوطی کم از زغن باشد (حافظ)

اسب تازی شده مجروح به زیر پالان                      طوق زرین همه در گردن خر می بینم

اسب و فرزین می نهد

برگرفته از بیت:گدایی که بر شیر نر زین نهد                                   ابوزید را اسب و فرزین نهد

بسیار زرنگ است و همه را مغلوب می کند

در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟ 

استخوان لای زخم می شکند (می گذارد)

از قاطر پرسیدند پدرت کیست؟ گفت مادرم مادیان است

افسوس که این مزرعه را آب گرفته        دهقان جگرسوخته را خواب گرفته

توضیحات: درباره کسی گفته می شود که تنبل و بی علاقه به کار است

اگر از فرق تا قدم هنری                چون بخیلی از خاک ره بتری

مانند: بخل عیبی است که صد فضل بپوشاند و جود               کیمیایی است که صد عیب هنر گرداند

اگر بپوشی رختی، نشینی تختی، من ببینمت به چشم آن وقتی

مانند: اگر اطلس کنی کمخا بپوشی همان سبد به سر، سبزی فروشی

اگر برای فریاد هر سگی سنگی بیاندازند، نرخ سنگ مثقالی به دیناری می رسید

اگر خسی به هوا رفت از کشاکش باد                     به یک دمی دو سه ناچار بر زمین افتد

توضیحات: اگر انسان پست و نالایقی به مقام بلندی رسد ناراحت مشو چون انسان بی مایه باز به جای اولش بر می گردد

در سخنرانی از چه شعر ها و ضرب المثل هایی استفاده کنیم؟

اگر راه می دانی، فرسنگ چه می پرسی

توضیحات: هنگامی گفته می شود که کسی ادعای دانستن موضوعی را می کند اما در واقع چیزی نمی داند

اگر روضه خوانی بلد نیستی راه پایین آمدن از منبر باز است

توضیحات: در مورد شخصی گفته می شود که کاری را بلد نیست ولی حاضر نیست آن را بپذیرد

گر صد سال مار پروری چون بزرگ شود اول گزند بر تو کند

مانند: اگر عمری نوازی سفله ای را                      به کمتر چیز آید با تو در جنگ

در حوضی که ماهی نباشد قورباغه سپه سالار است

اگر کوتهی پای چوبین مبند                               که در چشم طفلان نمایی بلند

این مقاله ادامه دارد … جهت مشاهده سایر مقاله ها اینجا کلیک کنید

برگرفته از کتاب فرهنگ امثال