شعر در فروبند | دکلمه ، متن ، تحلیل و معنی شعر

..پادکست دکلمه شعر در فروبند (با صدای استاد محمدعل

مطالب مرتبط :

دانلود رایگان دکلمه شعرهای نیما یوشیج

مطالب مرتبط :

دانلود رایگان دکلمه شعرهای مهدی اخوان ثالث

.

نقد و بررسی و تحلیل شعر در فروبند

نقد و بررسی و تحلیل شعر درفروبند توسط استاد محمدعلی حسینیان

..

متن شعر در فروبند

در فرو بند¹ که با من دیگر
رغبتی² نیست به دیدارِ کسی،
فکرْ کاین خانه چه وقت آبادان
بود بازیچۀ دستِ هوسی³.

هوسی آمد و خشتی⁴ بِنَهاد
طعنه ای لیک به بی سامانی،
دیدمش، راه از او جُستم و گفت:
بعد از اینَت⁵ شب و این ویرانی.

گفتم: آن وعده که با لَعْلِ⁶ لبت؟
گفت: تصویرِ سرابی⁷ بود آن.
گفتم: آن پیکرِ⁸ دیوارِ بلند⁹؟
گفت: اشارت ز خرابی بود آن.

گفتم: آن نقطه که انگیخته¹⁰ دود؟
گفت: آتش زدۀ سوخته ای ست،
استخوان بندیِ¹¹ بام و درِ¹² او
مرگ را لذّتِ اندوخته ای ست.

گفتمش: خنده نبندد¹³ پس از این
آفتابی، نه چراغی با من.
گفت: آن بِهْ که بپوشی از شرم
چهرۀ خویش به دستِ دامن.

دستِ غمناکان¹⁴ گفتم، امّا
از پسِ در به زمین می ساید¹⁵.
خنده آوَرْدْ لبَش، گفت: ولیک
هُولی¹⁶ اِستادِه به ره می پاید.

می درخشد گر افق، اَهْرِمَنی¹⁷ ست
نیمْ سوزیش¹⁸ به کف، دوداندود¹⁹.
مرد آن در²⁰ که امیدش بگشاد
با بیابانِ هلاکش ره بود.

جاده خالی ست، فسرده ست²¹ اَمْرود²²
هر چه²³ می پژمُرَد از رنجِ دراز²⁴.
مُرده هر بانگی در این ویران
همچو کز سوی بیابان آواز²⁵.

وز پسِ خفتنِ هر گل، نرگس²⁶
روی می پوشد در نقشۀ خار.
در فروبند دگر هیچ کسی،
نیستش با کس، رای²⁷ دیدار.

فروردین 1327

معنی لغات شعر در فروبند

1- دَرْ فُروبَنْد: فعل امر از فروبستن، بستن

2- رغبت /re(a)qbat/: میل و اراده

3- هوس/havas/: نوعی از جنون.  خواهش و آرزو.  در تداول فارسی به معنی خواهش است بی استحکام و از روی سبکی بی رویت و فکر. هر میل و خواهش بی سابقه و گذرا.

4- خشت/xešt/: آجر خام، نیزه کوچک

5- بعد از اینت: [ ن ْت ْ / ن َ ] (ضمیر + ضمیر) تو را این ، چنان که گویند:اینت میرسد؛ یعنی تو را این میرسد. این تو را.

6- لعل /la’l/: نوعی سنگ قیمتی از ترکیبات آلومینیوم به ‌رنگ سرخ، مانند یاقوت

7- سراب/sarāb/: سرابه، شورهزار، کوراب

8- پیکر/peykar/: ۱. اندام، بدنه، تن، جثه، جسد، جسم، کالبد، هیکل ۲. ریخت، صورت، هیات ۳. تصویر، نقش، نگاره ۴. پیکره، تندیس، مجسمه 5. پرچم، درفش، رایت، علم، لوا

9- دیوارِ بلند: دیوار بلند ؛ دولت و توانگری . کنایه از دولتمند.

10- انگیخته/’angixte/: بلندشده. بر پا شده

11- استخوان بندی/’osto(e)xānbandi/: شالوده. بنیاد

12- بام و در: کنایه است از همه ٔ جوانب و اطراف خانه . در و بام . همه سوی . اطراف :
سعدی: می کن ار بینی از خرد نورش / به نصیحت ز بام و در دورش .

13- خنده نبندد: خنده شکل نمی گیرد

14- غمناکان/qamnākān/: دلفگاران. افسردگان. غمگینان

15- دست ساییدن: دست زدن . پرداختن به کاری؛ بمجاز، پنجه نرم کردن . نبرد کردن :
سزای تو گر نیست چیزی که هست / بکوشیم و با آن بساییم دست .فردوسی .

16- هول: ترس از کاری که راه آن دریافته نشود. هیبت . ترس . خوف . بیم . (برهان ). هراس . رعب . وحشت .

17- اهرمن /’ahreman/: اهریمن . شیطان. روح خبیث و شریر

18- نیمسوز/nimsuz/: نیم سوخته . هیمه و چوبی که قسمتی از آن در اجاق سوخته و تبدیل به زغال شده است.

19- دوداندود: اندود: هر پوشش نازکی که از همه جهت چیزی را احاطه کند.  با دود اندوده شده

20- در: ظرف زمان، زمانی که

21- فسرده/fesorde/: بی‌طراوت؛ پژمرده.

22- امرود/’amrud/:  گلاب. میوه ای است در ملک خراسان بغایت شیرینی ونازکی و خوشبوی بشکل نبات می شود و آنرا به پستان نوبرآمده تشبیه کنند.

23- هرچه: هر چیزی

24- رنجِ دراز: رنج طولانی

25- آواز/’āvāz/: خبر، آگهی

26- نرگس/narges/: گلی سفید، کوچک، و خوش‌بو با کاسه‌ای در وسط، برگ‌های سبز و دراز که پیاز آن کاشته می‌شود؛ نرجس. ۲. [قدیمی، مجاز] چشم معشوق: شب از نرگسش قطره چندی چکید / سحر دیده بر کرد و عالم بدید (سعدی). نرگس و یا نارسیس، نام یک شخصیت زیبا و دلربا بوده که داستانی جذاب و آموزنده دارد. او زمانیکه عکس خود را در آبگیر می بیند، مجذوب خود شده و عشق او به خودش آنقدر زیاد می شود که به یکباره رنگ او می پرد و از دنیا می رود. از محل دفن او در کناره رودخانه گلی می روید که نامش نارسیس و یا نرگس نامیده شده است. علاوه بر این، اختلال نارسیسم نیز که نام نوعی اختلال روانی در اثر خود شیفتگی است، اشاره بر همین موضوع و داستان دارد.

27- رای /ra’y/: آهنگ، تصمیم، عزم، قصد

معنی شعر در فروبند

در فرو بند¹ که با من دیگر
رغبتی² نیست به دیدارِ کسی،
فکرْ کاین خانه چه وقت آبادان
بود بازیچۀ دستِ هوسی³.

معنی شعر: در را ببند که در این شرایط دشوار و پیچیده من میل و اراده ای به دیدن کسی ندارم. این فکر و اندیشه که این خانه کی آباد می شود به دست کسانی بود که  می خواستند کارِ بزرگی انجام دهند ولی به دلیل عدم توانمندی در تفکر و خردمندی، کارشان به سرانجامی نرسید.

هوسی آمد و خشتی⁴ بِنَهاد
طعنه ای لیک به بی سامانی،
دیدمش، راه از او جستم و گفت:
بعد از اینَت⁵ شب و این ویرانی.

معنی شعر: آن ها آمدند که بسازند و آباد کنند، آباد که نشد هیچ از قبل خرابتر هم شد. او را دیدم و راه را از او پرسیدم. در پاسخ گفت: بعد از این برای تو شب و تاریکی و خرابی و ویرانی است.

گفتم: آن وعده که با لعلِ⁶ لبت؟
گفت: تصویرِ سرابی⁷ بود آن.
گفتم: آن پیکرِ⁸ دیوارِ بلند⁹؟
گفت: اشارت ز خرابی بود آن.

معنی شعر: به او گفتم آن سخن ها که گفتی و وعده هایی که دادی چه شد؟ گفت همه آن ها سراب و خیالی بیش نبود. گفتم آن دولتِ توانگری و ثروتمندی چه شد؟ گفت جز خرابی و ویرانی چیزی نبود.

گفتم: آن نقطه که انگیخته¹⁰ دود؟
گفت: آتش زدۀ سوخته ای ست،
استخوان بندیِ¹¹ بام و درِ¹² او
مرگ را لذّتِ اندوخته ای ست.

معنی شعر: گفتم جایی که از آن دود بلند می شد و نشان آبادی و آبادانی داشت چه شد؟ گفت آن دود نشانِ آبادانی نبود. دودِ آتش و سوختگی بود و همه سوخته است و آتش گرفته است و از بین رفته است. شالوده و بنیان همۀ آن کارها و حرف ها، نتیجه اش مرگ و از بین رفتن و کشته شدن بود.

گفتمش: خنده نبندد¹³ پس از این
آفتابی، نه چراغی با من.
گفت: آن بِهْ که بپوشی از شرم
چهرۀ خویش به دستِ دامن.

معنی شعر: به او گفتم دیگر خنده به لبانِ من نمی آید. از این به بعد امید به آفتاب که هیچ، حتی امیدی به سوسویِ نورِ چراغی هم نیست. در پاسخ گفت بهتر است که از شرم، صورتِ خود را با دامنِ لباست بپوشانی که دیگر چیزی را نبینی.

دستِ غمناکان¹⁴ گفتم، امّا
از پسِ در به زمین می ساید¹⁵.
خنده آوَرْدْ لبَش، گفت: ولیک
هولی¹⁶ اِستاده به ره می پاید.

معنی شعر: گفتم اما هنوز کسانی با آنکه دل افسرده و دل آزرده هستند برای رسیدن به خواسته هاشان میخواهند کاری کنند (زمین به معنای مرز و حد هم هست و می توان اینطور گفت که نیما به حرکات انقلابی و اجتماعی در آن سوی مرزهای ایران هم نظر داشته است). در جواب خندید و گفت: ولی هیبت و رعب و وحشت و سختی، در راه ایستاده و منتظر آن هاست.

می درخشد گر افق، اَهْرِمَنی¹⁷ ست
نیمْ سوزیش¹⁸ به کف، دوداندود¹⁹.
مرد آن در²⁰ که امیدش بگشاد
با بیابانِ هلاکش ره بود.

معنی شعر: اگر در افق درخشش و امیدی وجود دارد، شریر و خبیث است. مانند مشعل نیم سوخته ای که زغال شده و نه تنها نور نمی دهد که کف دست را هم سیاه می کند و اوضاع را بدتر از قبل می کند. آن زمانی که مردم امید پیدا کردند که شرایط بهتری را پیش رو دارند، راه و سرانجام آن امید جز هلاکت و بدختی و مرگ نبود.

جاده خالی ست، فسرده²¹ ست اَمْرود²²
هر چه²³ می پژمُرَد از رنجِ دراز²⁴.
مُرده هر بانگی در این ویران
همچو کز سوی بیابان آواز²⁵.

معنی شعر: دیگر کسی در راه نیست. انگیزه و شادابی و طراوت هم از بین رفته است (درخت گلابی هم خشکیده است). در نهایت رنج و سختی دراز و طولانی هر کسی  را پژمرده و خسته می کند و از بین می برد. همان طور که بیابان سوت و کور است هیچ خبری از آن نمی آید، هیچ صدایی از این ویرانه و خرابه هم نمی آید. انگار که همه دچار مرگ و رخوت شده اند.

وز پسِ خفتنِ هر گل، نرگس²⁶
روی می پوشد در نقشۀ خار.
در فروبند دگر هیچ کسی،
نیستش با کس، رای²⁷ دیدار.

معنی شعر: بعد از پژمرده شدن غنچۀ گل، زیباییِ گل هم در پشت خارها پنهان می شود و فقط خارها هستند که به چشم می آیند.(نرگس در ادبیات فارسی به معنای چشم است و نقشه خار، مژه های چشم است و معنی آن می شود که: با پژمرده شدن گل و از بین رفتن امیدها و آرزوها، چشم هایت را روی هم بگذار و بخواب تا چیزی و یا کسی را نبینی) در را ببند که در این شرایط، دیگر کسی میل و اراده ای برای دیدن کسی ندارد.