غزل 161 حافظ: کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.

.
غزل 161 حافظ با کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد آغاز می شود. وزن غزل کی شعر تر انگیزد ، مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. شرح و تفسیر برگرفته از کتاب شرح سودی بوسنوی بر حافظ ترجمه دکتر عصمت ستارزاده می باشد. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 161 حافظ استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل 

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی غزل و لغات

متن غزل 161 حافظ

دکلمه غزل 161 حافظ

دکلمه غزل کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد با صدای استاد محمدعلی حسینیان

شرح و تفسیر غزل 161 حافظ

کِی: چه وقت، چه زمان

شعرِ تَر: در فن بلاغت ، شعر سلیس را گویند که در وی تعقید نباشد . فصیح . شیوا. نغز. لطیف . دلچسب و تازه و آبدار

خاطر که حزین باشد: دل که غمگین و افسرده باشد

نکته: [ ن ُ ت َ / ت ِ ] سخن پاکیزه که پوشیده باشد یعنی هرکس آن را نداند. مسأله ٔ لطیفی که با دقت نظر و امعان فکر کشف و ادراک شود. موضوع دقیق و مهم که دریافتن آن محتاج دقت باشد

معنی: [ م َ نا / م َ نی ی ] مقصود از سخن

معنی بیت: دلی که غمگین و افسرده باشد چطور می تواند شعر لطیف و فصیحی و دلچسبی بگوید؟ در این موضوع آنچه را باید می گفتم گفتم و همین کافی است. مراد آنکه با دقت نظر در همین مصرع می توانید به مقصودم پی ببرید.

لعل: [ ل َ ] کنایه از لب . لب معشوق

اَنْگُشْتَریِ زِنْهار: انگشتری که پادشاهان به نشانه امان به کسی می دادند

ملک سلیمان: پادشاهی سلیمان

نِگین: مراد از نگین انگشتری و مهر حضرت سلیمان است که گویند اسم اعظم الهی بر آن نقش بود و سلطنت وی بر انس و جن بسته بدان بود و دیوی بشکل سلیمان آن انگشتری را بدست آورد و چندی سلطنت کرد تا بار دیگر انگشتری بدست سلیمان افتاد و سلطنت خود را بازیافت . خاتم جم . خاتم جمشید. انگشتری جم . انگشتری جمشید

معنی بیت: اگر از لب سرخ تو کام گیرم، پادشاه جهان خواهم بود. مراد آنکه لبان سرخ یار چون انگشتری حضرت سلیمان است که اسم اعظم خداوند بر آن نقش داشت و جن و انس و باد و وحوش و پرندگان به فرمان او بودند. اگر من از لبان یار کام گیرم گو اینکه پادشاه جهانم و همه چیز به فرمانم است.

طَعْن: سخن کنایه‌آمیز که معمولاً به منظور توهین، تمسخر، و سرزنش بر زبان می‌آید.

وادیدن: [ دی دَ ] (مصدر مرکب ) دوباره دیدن . باز نگریستن . تجدید نظر کردن . دیگر باره دیدن کردن . بازدیدن کردن

خیر: خوبی

معنی بیت: ای دل از سرزنش حسودان اندوهگین نباش که اگر دوباره نگاه کنی شاید خیر و صلاح تو در این باشد.

کِلْکِ خیال انگیز: قلم مُخَیَّل . کنایه از شعر خود خواجه است

نقش: [ ن َ ]  تصویر. رسم . تمثال

صورتگر: [ رَ گ َ ] (ص مرکب ) نقاش . مصور. تصویرساز

نقش به حرام: [ ن َ ب ِ ح َ ] (صفت مرکب ) نقش حرام . کسی که دارای قد و قامت موزون باشد ولی بیکاره و تنبل بود. کنایه از کسی که قدی و قامتی و ترکیبی دارد لیکن به غایت کاهل و هیچکاره بود و عوام کوده به حرام می گویند

معنی بیت: کسی که شعر مخیل زیبای من را نمی فهمد و درک نمی کند، حتی اگر نقاش چین هم باشد به مفت نمی ارزد.

جام می: پیاله شراب

خونِ دل: دل خون . خونین دل

دایرۀ قِسْمَت: اضافه تشبیهی است و مراد از دایره مکانی است که در روز الست قسمت و تقدیر همه مشخص شده است

معنی بیت: تقدیر هر کس در روز ازل مشخص شده است و سهم یکی باده گساری و می خواری شده است و سهم دیگری دل خونین و اندوهگین و کاری هم نمی شود کرد چرا که تقدیر محتوم و حتمی است.

حُکْمِ اَزَلی: حکم و سرنوشت ازلی که در روز اول برای هر کس مقدر شده است

کاین شاهد بازاری: منظور گلاب است که در بازار زیاد خرید و فروش می شود و در هر کاری از آن استفاده می کنند

وان پرده نشین: منظور گل است که در پس غنچه مستور و پنهان است. البته برعکس هم می توان در نظر گرفت بدین صورت که گل، شاهد بازاری است و در طبق ها به فروش می رسد و محبوب همگان است و گلاب چون در شیشه نگهداری می شود پرده نشین است.

معنی بیت: اگر گل بر طبق و گلاب در شیشه است و یا اینکه اگر گل در پس غنچه پنهان است و گلاب در بازار محبوب است و برای هر کاری استفاده می شود صرفا به دلیل حکم ازلی و تقدیر و سرنوشتی است که برای آنها معین و مقدر شده است.

رِنْدی: زرنگی، زیرکی، عیاری، لاقیدی

بِشُد: برفت

خاطِر: دل، یاد

معنی بیت: رندی و عاشقی و میگساری تقدیر حافظ است که در روز ازل حکم شده است پس حتی اگر حافظ بخواهد هم نمی تواند رندی را از یاد ببرد و فراموش کند.