غزل 255 حافظ: یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور

غزل 255 حافظ با یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور آغاز می شود. وزن غزل یوسف گم‌گشته باز آید ، فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات (بحر رمل مثمن مقصور) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. در شرح و تفسیر از کتاب شرح سودی بوسنوی ، شرح حافظ دکتر خطیب رهبر، دکتر عبدالحسین جلالیان و شرح شوق دکتر حمیدیان بهره گرفته شده است. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 255 حافظ استفاده کنید.

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.

.
آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل 

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی غزل و لغات

متن غزل 255 حافظ

دکلمه غزل 255 حافظ

دکلمه غزل یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور با صدای استاد محمدعلی حسینیان

شرح و تفسیر غزل 255 حافظ

غزل یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور از تسلی بخش ترین و امیدوارانه ترین غزل های خواجه است چنانکه در تفال بسیار نیکو است و برخوردن به آن نشانه درمان دردها و از بین رفتن غم و اندوه است. همچنین زبانی بسیار ساده و قابل فهم دارد که برای همگان قابل درک است و از معروفترین و مشهورترین غزلیات خواجه است.

یوسف گمگشته: منظور حضرت یوسف پیامبر فزرند یعقوب است که برادرانش قصد جانش کردند و او را در چاهی انداختند. یوسف توسط بازرگانی از چاه نجات پیدا کرد و به بردگی به عزیز مصر فروخته شد و سرانجام خود به مقام عزیزی مصر رسید و بعد از سال ها دوری یعقوب پدرش را ملاقات کرد. استعاره از معشوق سفرکرده نیز هست.

کنعان: [ کَ ] نام شهری است که مسکن یعقوب و مولد یوسف (ع ) بوده است. که میان لبنان، سوریه، دشت عرب و دریای مدیترانه قرار دارد. پس از آنکه بنی اسرائیل اراضی کنعان را تسخیر کردند نام کنعان به زمین اسرائیل و زمین مقدس و زمین موعود مبدل گردید.

کلبۀ احزان: [ کُ بِ اَ ] ماتم‌سرا

معنی بیت: غصه نخور که معشوقِ سفرکرده روزی باز می گردد و ماتم سرای تو به گلستان تبدیل می شود و دلتنگی و غم فراغ از یادت می رود.

اختلاف نسخ: در برخی نسخ به جای این دل غمدیده حالش به شود، ای دل غمدیده حالت به شود آمده است: ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن

دل بد مکن: خیال بد به دل راه مده، خاطر مکدر مکن . بدگمان مشو . بدبین مشو

شوریده‌سر: [ دَ / دِ سَ ] بی قرار . آشفته || مجذوب . عاشق . شیدا

سامان: آرام قرار، نظم و ترتیب

معنی بیت: فکر و خیال بد به دل راه مده و خاطر مکدر مکن که این دل غمگین، حالش خوب خواهد شد و دل شیدا و عاشق با وصال یار به ثبات و قرار و آرامش می رسد.

اختلاف نسخ: در برخی نسخ به جای مرغ خوشخوان، مرغ شبخوان آمده است و البته مراد از هر دو بلبل است: چتر گل در سر کشی ای مرغ شبخوان غم مخور

گر بهار عمر باشد: اگر عمری باقی باشد

تخت چمن: [ تَ چَ مَ ] اضافه تشبیهی است و چمن به تخت و اورنگ پادشاهی تشبیه شده است

چتر گل: [ چَ گُ ] چتری از گل که بالای سر شاهان می گرفتند

مرغ خوشخوان: [ مُ خُ ] مراد بلبل است و کنایه از عاشق است

معنی بیت: ای بلبل عاشق، غصه مخور که اگر عمری باقی باشد با وصال یار باز چون پادشاهی بر اورنگ شاهی تکیه می زنی و چتر و سایه بانی از گل بر بالای سرت قرار می گیرد.

اختلاف نسخ: در برخی نسخ در مصرع دوم به جای نماند، نباشد آمده است: دائما یکسان نباشد حال دوران غم مخور

دور گردون: [ دَ / دُ گَ ] گردش روزگار، گردش فلک

بر مراد ما نرفت: به کام ما نبود . دلخواه ما نبود

معنی بیت: اگر چرخِ فلک، چند صباحی هم به کام و مراد ما نگشت، غمی نیست که روزگار همیشه بر یک پاشنه نمی چرخد و نوبت کامیابی ما هم خواهد رسید.

هان: صوت تنبیه است به معنای هشیار باش

واقِف نِه‌ای: آگاه نیستی

سِرِّ غِیْب: اسرار پنهانی . منظور حکمت و مشیت الهی است

پرده بازی: [ پَ دِ ] از جنس نمایش های سنتی و قدیمی است که به اشکال مختلفی چون شب بازی و لعبت بازی اجرا می شده است. امور غیبی و حکمت و مشیت الهی را به پرده بازی مانند کرده است از این جهت که آنچه شما میبیند صور و اشکالی است که در دیدرس است و از آنچه بازی گردان انجام می دهد کسی آگاهی ندارد.

معنی بیت: از غم هجران یار، ناامید مشو چرا که تو به حکمت و مشیت این فراق آگاهی نداری و نمی دانی که در پس این فراق و جدایی چه لطفی نهان است.

سِیْلِ فَنا: اضافه تشبیهی است و فنا و نابودی به سیل بنیادکن تشبیه شده است

برکند: [ بَ کَ نَ ] نابود کند

نوح: وی پس از ادریس به پیامبری رسید و چون پس از نهصدوپنجاه سال دعوت ، از قوم او بیش از 80 تن ایمان نیاوردند و نوح قوم را نفرین کرد و خود به فرمان الهی با پیروان معدودش به ساختن کشتی پرداختند، چون کشتی ساخته شد، علامات و آیات عذاب الهی آشکار گشت ، باران سیل آسائی باریدن گرفت و زمین به دریای خروشانی مبدل گشت. نوح و یارانش در طبقه ای از کشتی سوار شدند و دو طبقه ٔ دیگر آن را به حیوانات و پرندگان اختصاص دادند، کشتی نوح بر آبها روان شد و آنانکه دعوت نوح را نپذیرفته و از کشتی بیرون مانده بودند یکسره غرق گشتند. آنگاه باران فرو ایستاد و طوفان آرام گرفت و به تقدیر خداوندی کشتی نوح بر کوه جودی به گل نشست.

معنی بیت: ای دل اگر فراق و هجران یار، چون سیلی خروشان، بنیاد هستی ات را نابود کند هم غصه مخور، چرا که میلِ جانان با توست.

قدم زدن: طی طریق کردن

سرزنش: [ سَ زَ نِ ] ایهام دارد هم به معنی نکوهش و ملامت و به به معنی خلیدن خار در سر

خار مغیلان: [ رِ مُ ] نهالی با تیغهای تیز که تنها شتر قادر به خوردن آن است و در بیابانهای خشک می روید. کنایه از هر عامل آزاردهنده و اذیت کننده

معنی بیت: اگر در وادیِ عشق به شوقِ وصالِ یار، طیِّ طَریق می کنی، نباید غمِ رنج و تعب و مرارت راه را داشته باشی.