هر کسی که بتواند با یک نگاه متمایز به کلام و بیان، سخنان خودش را ارائه کند، سخنان او، صحبت های او و گفتار او دارای امتیازات ویژه ای می شود به این معنا که شاخص می شود و وقتی هر چیزی شاخصه و امتیاز پیدا کند، حائز رتبه و درجه می شود.
در واقع به نظر می رسد استفاده از استفاده از کلمات خاص به معنای با کلاس بالاتر است. به این معنا که هر نوع سخن گفتنی از یک سطح یا کلاسی برخوردار است. اما سخن گفتنی باکلاس می شود که از سطح بسیار بالاتری برخوردار باشد. این برخورداری باید در حوزه دایره واژگان، نوع تلفظ، تکنیک های بیانی، لحن و فن بیان صورت گیرد.
سطح سخن گفتن به این معنا است که قصد داریم سخن ما به چشم بیاید، به سمع و نظر برسد و حائز اهمیت و رتبه و درجه شود. برای این که این اتفاق بیفتد اول از همه باید در مورد موضوعی که می خواهید سخن بگویید، مرتبه موضوع و کلمات تخصصی مربوط به آن موضوع را به خوبی بشناسید یا حداقل قدری بشناسید. همچنین فراموش نکنید که آشنایی و تسلط بر واژگان پرکاربرد هم اهمیت فراوانی دارد که در کنار آن ها، کلمات باکلاس به چشم بیایند.
آشنایی با واژگان تخصصی حوزه های مختلف، می تواند سخنرانی و سخنوری شما را از دیگران متمایز کند. شاید آشنایی با تمامی واژگان و کلمات تخصصی موضوعات مختلف ممکن نباشد ولی حداقل می توان شاخص ترین، پرکاربردترین و مشهورترین واژگان مرتبط با موضوع سخنرانی را شناخت و در هنگام سخن گفتن از آن ها بهره برد. این کار باعث می شود که سخنرانی شما از حالت معمولی خارج شود و حائز درجه و رتبه شود. حالا دیگر مخاطب شما می داند که با کسی طرف است که از خودش قدرتمندتر است. فراموش نکنید، در ارتباطات کلامی انسانی، کسی که می تواند از واژگان غنی تر و بیانی تر و تخصصی تر استفاده کند، نسبت به دیگران صاحب قدرت و مرتبه و اهمیت می شود. بنابراین سعی کنید همه اهتمام خود را در یادگیری واژگان و غنی کردن دایره واژگان کاربردی به کار گیرید. به طور مثال اگر قرار باشد من در حوزه روانشناسی سخن بگویم باید یک سری از اصلاحات و کلمات رایج حوزه روانشناسی را بشناسم. این جا بسیاری از افراد به اشتباه فکر می کنند لزوما باید سراغ کلمات بیگانه برویم. نه من اعتقادی ندارم. نه به این معنا که اصلا از کلمات بیگانه استفاده نمی کنم، خیر، به این معنا که کلمات بیگانه را زمانی که واقعا لازم باشد استفاده می کنیم، نه همیشه. چون نباید فصاحت سخن هم زیر سوال برود. سخن باید رسایی لازم را داشته باشد. سخن باید غیر از این که بلیغ باشد فصیح هم باشد یعنی شیوایی لازم را داشته باشد.
آیا استفاده از کلمات انگلیسی مجاز است؟
در استفاده از واژگان بیگانه و خارجی نکته قابل تاملی وجود دارد. بسیاری از افراد زمانی که به این موضوع فکر می کنند که می خواهند متمایز صحبت کنند، به وفور در سخن و گفتار خود از واژگان زبان های دیگر استفاده می کنند. گو اینکه استفاده به جا از این نوع کلمات می تواند کلام و گفتار شما را متمایز و برجسته و صاحب کلاس کند، استفاده نابجا و بی مورد از این واژگان باعث شلختگی در کلام و از بین رفتن فصاحت و بلاغت آن می شود. استفاده نابجا نه تنها سخنرانی و سخنوری شما را متمایز نمی کند که برعکس تصویر منفی را در ذهن مخاطب به جا می گذارد و شما را به عنوان فردی تازه به دوران رسیده و خام و بلوغ نیافته در ذهن مخاطب به تصویر می کشد.
اصل مهم استفاده از واژه های بیگانه در کلام
اما منظور از استفاده به جا و نابجا از کلمات بیگانه چیست؟ یک اصل کلی در سخنرانی این است که تا زمانی که واژه ترجمه شده رسا و همه فهم و پرکاربرد در زبان موجود است، استفاده از واژه های بیگانه و خارجی هیچ گونه ضرورتی ندارد. به عنوان مثال برخی که از واژه بیگانه satellite به جای ماهواره استفاده می کنند. واژه ماهواره بسیار زیبا و پرکاربرد و جا افتاده است و هیچ لزومی ندارد شما برای ایجاد تمایز و یا با کلاس حرف زدن به جای ماهواره از کلمه بیگانه satelliteاستفاده کنید.
استفاده از کلمات هم جنس کلام شما را ویژه و ممتاز می کند
البته ممکن است واژه هایی هم باشد که بهتر است از اساس نام بیگانه آن استفاده شود چون در زبان فارسی ترجمه مناسبی که همگان استفاده کنند ندارد. به عنوان مثال با آنکه رایانه برای ترجمه لغت کامپیوتر به کار رفته ولی هنوز این واژه همگانی نشده است و اگر کسی از لغت کامپیوتر استفاده کند ایراد و اشکالی ندارد. نکته ای که مهم است این است که در مورد کلماتی که ترجمه مناسب دارند از این کار استفاده نکنید.
واژگان تخصصی
به بحث خود در مورد آشنایی با لغات و واژگان تخصصی در حوزه های مرتبط با سخنرانی برگردیم. وقتی من در حوزه سخنرانی و فن بیان صحبت کردم، از یک سری کلمات استفاده کردم. بلیغ، فصیح، رسایی، شیوایی، ببینید این ها کلماتی هستند که جزء واژگان رایج حوزه بیان و سخنوری است. اگر در زمینه روانشناسی سخنرانی می کنم یا حرف می زنم یا در جلسه ای می خواهم گفته هایی را مطرح کنم، باید یک سری از اصطلاحات را بدانم. مثلا بیمار بیقرار، مثلا اضطراب و تشویش، مثلا افسردگی و استرس، مثلا ناهنجاری های اجتماعی، سرخوردگی، جراحت های فکری و روحی و ذهنی. ببینید پس مثلا در یک زمینه ای مثل روانشناسی ما حداقل بیش از شاید هزاران واژه ای داشته باشیم که رایج است و می توانیم با استفاده از آن واژاگان رایج، متمایز و متفاوت حرف بزنیم.
نقش تلفظ صحیح حروف
فرض کنید من می خواهم بگویم که در سینِما سروش فیلم لاتاری در سِئانس، دقت بفرمایید در سینِما , نه سینَما، سینِما لفظ درست است. نکته دوم در مورد واژه سِئانس است. نگفتم سانس، ببینید پس مسئله تلفظ مسئله مهمی است. تلفظ صحیح کلمات به خصوص کلماتی خارجی و بیگانه ای که توسط عامه مردم اشتباه تلفظ می شود می تواند منجر به تمایز در کلام شود و سطح و کلاس سخن گفتن را بالا ببرد. وقتی می خواهید تلفظ کنید باید یک مقداری ملا لغتی باشید یا به قول خودمان ملا نقطی باشید. ببینید همین الان استفاده از واژه ملانقطی به جای ملالغتی از همین موارد است. واژه ملالغتی وجود خارجی ندارد و واژه درست ملانقطی است و این تنها واژه ای است که در لغتنامه دهخدا آمده است. ملانقطی کسی است که با کم و زیاد شدن یک نقطه نوشته از خواندن آن عاجز آید. آدم کم سواد. (فرهنگ لغات عامیانه‌ی جمال زاده ). کسی که تا تمام نقطه‌ها و اعراب و حرکات کلمه‌ای نوشته نباشد نمی تواند بخواند. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). کسی که به جزئیات رسوم و آداب قانون یا قاعده یا رسمی پای بند و مقید است و تا رعایت همه نشود امر را ناقص شمارد در صورتی که همه برای صحت امر ضروری نیست. ملانقطی به معنای کسی است که به تمامی قواعد اعرب گذاری و نقطه گذاری پایبند است و همه فواصل را رعایت و دقیق تلفظ می کند. پس بحث تلفظ و ادای کلمات و واژگان نکته دومی است که می تواند باعث ایجاد تمایز و شاخص شدن کلام شود.
تلفظ صحیح ، یکی از شاخص های مهم تمایز کلام است
استفاده از حالات مصدری کلمات
باید سعی کنیم موقع سخن گفتن از کلمات دارای مصدر استفاده کنیم. به طور مثال گفته می شود فلانی تاثیر پذیری زیادی دارد و متاثر از این جریان است، از همین تکنیک استفاده شده است. بعد از استفاده از واژه تاثیرپذیری، به کار بردن کلمه متاثر، که کلمه مصدری است که اینجا به وزن مشخصی رفته و تبدیل به اسم مفعول شده است. یا به عنوان مثال وقتی می گوییم جهت تلطیف کلام باید از تکنیک های آوایی و صداسازی بهره برد، در این جمله هم استفاده از کلمه تلطیف یکی از همین موارد است. یعنی دقیقا اینجا از اسم تفعیل استفاده کردم برای اینک کلمه در وزن خاصی برود و روایت مصدرگونه اش حفظ بشود و این نوع استفاده باعث تاثیرگذاری بیشتر کلمه و متمایز شدن و شاخص شدن کلام و گفتار می شود.
ارائه سخن با نگاه متمایز به سخن و کلام
در مثال دیگر وقتی بیان می شود که اگر ما می خواهیم عدالت اجرا شود، باید تعدیل در رفتار بکنیم و قطعا متعادلانه به موضوعات بپردازیم. استفاده از دو واژه تعدیل و متعادلانه که به صورت مصدرگونه از واژه عدالت گرفته شده است باعث تمایز و شاخص شدن سخن می شود. پس اگر بتوانیم از کلمات هم جنس در سخن و سخنرانی استفاده کنیم، می توانیم بر تاثیرگذاری کلام خود بیفزاییم و به نوعی سخن و گفتار خود را متمایز از دیگران جلوه دهیم.
استفاده نابجا از واژگان بیگانه به گفتار شما آسیب می زند
اندازه صدا و سرعت حرف زدن
اندازه صدا و سرعت حرف زدن هم در تمایز و شاخص شدن کلام و گفتار بسیار مهم است. ما انتظار نداریم که کسی که متمایز و شاخص حرف می زند، سریع حرف بزند و کلمات را بسیار با شتاب و جویده جویده ادا کند. همچنین استفاده از اندازه صدا هم در کلام متفاوت و متمایز بسیار مهم است. اندازه صدای مناسب و پرهیز از از فراز و فرود زیاد صدا می تواند در این زمینه به شدت راهگشا باشد.
مطالب مرتبط :
