مشکلات رایج در سخنرانی

سخنرانی عالیترین نوع ارتباط کلامی انسانی است که داشتن مهارت لازم در آن یکی از ضروری ترین ویژگی های انسان مدرن امروز است. البته به دلیل عدم آموزش حرفه ای در این زمینه مشکلاتی هم وجود دارد. اینکه مشکلات رایج در سخنرانی کدام است و چگونه می توان نسبت به رفع آن اقدام کرد موضوع این مقاله را تشکیل می دهد.

مطلب مرتبط :

باورهای اشتباه در سخنرانی

1.نداشتن خط ذهنی منسجم

بسیاری از افراد هنگام سخنرانی اصطلاحا گم می شوند و سرنخ کلام را از دست می دهند. به عبارت دیگر نمی توانند سخنان خود را جمع بندی کنند. از جاده اصلی منحرف می شوند و به خیابان ها و کوچه های فرعی می روند و ارتباطشان با مسیر اصلی سخنرانی قطع می شود.

در بسیاری از جلسات رسمی و اداری و یا حتی دورهمی های خانوادگی می توانید نداشتن خط ذهنی منسجم را مشاهده کنید. این که بحث از جایی شروع می شود، ولی در ادامه به مسیرهایی می رود که رشته کلام از دست رئیس جلسه هم خارج می شود.

راهکارهای برطرف کردن مشکل خط ذهنی

الف) مشخص کردن مضمون اصلی سخنرای

اولین مرحله مشخص کردن مضمون اصلی سخنرانی است. به اصطلاح یک خطی سخنرانی را باید مشخص کنید. به این معنا که من در جلسه ای حضور دارم و نسبت به یک موضوع قصد سخنرانی دارم. فرض کنید از شما سوال کنند که همه سخنرانی خود را در یک جمله بگویید. آن جمله کدام است؟ آن جمله همان مضمون اصلی شماست.

به عنوان مثال موقعیت های متفاوت زیر را در نظر بگیرید:

• جلسه ای با اولیا و مربیان مدرسه دارم و می خواهم در مورد تعلیم و تربیت صحبت کنم.
• جلسه ای با کارمندان دارم و می خواهم در مورد اخلاق حرفه ای سخنرانی کنم.

حالا قصد داریم مضمون سخنرانی های فوق را مشخص کنیم. به عبارت ساده تر بگوییم که یک خطی سخنرانی ما چیست. به این معنا که اگر از ما بپرسند که بعد از سخنرانی شما، مخاطب قرار است به چه نکته ای برسد و چه چیز را بفهمد، بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم.

مضمون سخنرانی ها

• درشتی و نرمی به هم در به است
• وفاداری و حس تعلق به سازمان

اگر دقت کنید مشاهده می کنید که من در ابتدا یک خطی و مضمون سخنرانی های ذکر شده در بالا را نوشتم. نمی شود در سخنرانی تعلیم و تربیت که شاید حدود 15 تا 20 دقیقه است همه آنچه را در تعلیم و تربیت لازم است به مخاطب ارائه کرد. به جای آن که اطلاعات زیادی را در زمان بسیار اندک سخنرانی ارائه دهیم و جذابیت سخنرانی را برای مخاطب از بین ببریم، بهتر است یک مضمون یا نهایتا دو مضمون را انتخاب کنیم و آن را هنرمندانه و سخنورانه بیان کنیم.

در مورد سخنرانی اخلاق حرفه ای هم، مضمون من حس وفاداری به سازمان است به این معنا که بعد از سخنرانی، آنچه که در ذهن مخاطبان نقش می بندد همین موضوع است.

ب) موضوعیت بخشیدن به مضمون اصلی سخنرانی

موضوعیت بخشیدن به مضمون به این معناست که چگونه مضمون خود را در قالب مثال و تصویر و قصه و داستان و حکایت و تجربه و خاطره به مخاطب منتقل کنم. پس تمامی موضوعاتی که در ذهنم نسبت به مضمونم دارم را یادداشت می کنم.

به عنوان مثال در سخنرانی اول موضوعات زیر به ذهن من می رسد:

• خانواده های تک فرزند: لوس و ننر شدن فرزند به دلیل توجه و ملاطفت زیاد
• خانواده های نظامی: عقده ای شدن فرزند به دلیل سخت گیری های بیش از حد و محیط پادگانی خانواده
• خانواده های فرزند سالار: که بچه ها می توانند به همه خواسته های درست و نادرست خود برسند
• حکایت سعدی در آداب صحبت کردن: خشم بیش از حد گرفتن وحشت آرد و لطف بی وقت هیبت ببرد. نه چندان درشتی کن که از تو سیر گردند و نه چندان نرمی که بر تو دلیر شوند.

درشتی و نرمی به‌ هم ‌در بِهْ است

چو رگ زن که جرّاح و مرهم‌نِهْ است

درشتی نگیرد خردمند پیش

نه سستی، که نازل کند قدر خویش

نه مر خویشتن را فزونی نهد

نه یک‌باره تن در مذلت دهد

شبانی با پدر گفت: ای خردمند

مرا تعلیم ده پیرانه یک پند

بگفتا نیک‌مردی کن نه چندان

که گرددخیره گرگِ تیز دندان

حالا دیگر سخنرانی ما آماده است. مضمون مشخص است و تمامی موضوعات سخنرانی من هم در راستای مضمون سخنرانی است. نتیجه این کار خط ذهنی منسجم است. با این روش شما هرگز خارج از دستور جلسه صحبت نمی کنید.

2.استرس و اضطراب هنگام سخنرانی

ترس و استرس در سخنرانی در دو مقطع زمانی رخ می دهد. اول در ابتدای سخنرانی و دوم در وسط سخنرانی. ترس و استرس ابتدای سخنرانی مربوط به عدم تطابق پذیری با محیط است و ترس و استرس وسط سخنرانی که مربوط به عدم تسلط بر محتوای سخنرانی است.

ترس و استرس سخنرانی از بین رفتنی نیست. ولی می شود آن را مدیریت کرد که مخاطب متوجه این موضوع نشود. این اتفاق در چند دقیقه اول می افتد و با لرزش صدا، بند آمدن نفس، فراموش کردن مطلب نمود پیدا می کند.

چگونه مخاطب متوجه ترس و استرس سخنران می شود

الف) لرزش صدا

ب) بند آمدن نفس

ج) فراموش کردن واژگان و عبارات

راهکارهای غلبه بر اضطراب در سخنرانی

الف) تمرین تنفس دیافراگمی (شکمی) صحیح

ب) تمرین صداسازی

ج) تمرین افزایش دایره واژگان کاربردی

د) تمرین شروع سخنرانی

3.فن بیان ضعیف

فن بیان ضعیف یکی از مهمترین مشکلات رایج در سخنرانی است که تمامی تلاش های یک سخنران را به باد می دهد. محتوای سخنرانی قبل از ارائه شکل می گیرد و زمانی که سخنران پشت تریبون قرار می گیرد با فن بیان سر و کار دارد. فن بیان، فن چگونه گفتن است.

فن بیان ضعیف جذابیت سخنرانی را از بین می برد و مخاطب را کسل می کند و ارتباط سخنران با مخاطب از دست می رود.

مهمترین موضوعات فن بیان

کیفیت صدا، تنالیته صدا، آکسان گذاری، مکث ها و سکوت ها، سرعت خوانش و لحن مهمترین مباحث مربوط به فن بیان است. سخن آموزان عزیز می توانند با مراجعه به نقشه راه آموزش فن بیان با تمامی موارد و نکات آموزشی مربوط آشنا شود.

4.دایره واژگان کم و نامناسب

از دیگر مشکلات رایج در سخنرانی دایره واژگان ضعیف است. سطح و کلاس دایره واژگان یکی از اساسی ترین مهارت های مورد نیاز یک سخنور حرفه ای است.

علائم فقر دایره واژگان:

الف) مکث ها و سکوت های بی مورد و طولانی

ب) صداهای موهومی که از دهان سخنران خارج می شود

ج) نداشتن موسیقی کلام هنگام سخنرانی

راهکارهای برطرف کردن فقر دایره واژگان

الف) استفاده از نرم افزار واژه یاب

ب) خواندن شعر و متون ادبی

ج) استفاده از فرهنگ طیفی یا تزاروس

د) استفاده از کتاب فرهنگ امثال

ه) ایجاد موسیقی در جملات کلیدی و مضامین اصلی سخنرانی

و) آماده سازی سخنرانی و استفاده از موارد بالا در محتوای سخنرانی

5.مشکل در شروع سخنرانی

یکی دیگر از مشکلات رایج در سخنرانی، آغاز یا شروع سخنرانی است. بسیاری از افراد اذعان دارند که اگر بتوانند سخنرانی را شروع کنند دیگر در ادامه مشکل چندانی نخواهند داشت.

شروع سخنرانی در واقع افتتاحیه سخنرانی است و هر قدر که با شکوتر و پرزرق و برق تر اجرا شود، روی مخاطب تاثیر به سزایی گذاشته و اعتماد مخاطب را به راحتی جلب می کند.

سخن آموزان عزیز می توانند برای آموزش کامل تکنیک های آغاز سخنرانی به مقاله نحوه شروع سخنرانی مراجعه کنند و مطالب و ویدئوهای مربوط را بخوانند و تماشا کنند.

6.مشکل در پایان سخنرانی

به همان اندازه که شروع سخنرانی از اهمیت بسیاری برخوردار است، پایان سخنرانی نیز مهم و تاثیرگذار است. یک پایان خوش برای مخاطب می تواند تصویر فوق العاده ای از سخنران را در ذهن مخاطب ایجاد کند. ضمنا از آنجا که مغز انسان آغاز و پایان هر مطلبی را بهتر به حافظه می سپرد، شروع و پایان سخنرانی اهمیت دو چندان پیدا می کند

سخن آموزان عزیز می توانند برای آموزش کامل تکنیک های پایان سخنرانی به مقاله نحوه پایان سخنرانی مراجعه کنند و مطالب و ویدئوهای مربوط را بخوانند و تماشا کنند.

7.زبان بدن نامناسبت

زبان بدن از آنجا که می تواند پیام  به مخاطب منتقل کند می تواند باعث جذابیت سخنران و سخنرانی شود. آگاهی و آشنایی نسبت به علائم زبان تنی و تحلیل رمزنشانه های زبان تنی می تواند تاثیر سخنان سخنران را چندین برابر کند و همچنین می تواند آن را برای مخاطب باورپذیر کند.

سخن آموزان عزیز می توانند برای آموزش کامل تکنیک های زبان بدن به مقاله زبان بدن سخنران مراجعه کنند و مطالب مربوط را بخوانند.

8.ضعف در مخاطب شناسی

سخنوران حرفه ای با زبان مخاطب سخن می گویند. اساسا ارتباط به معنای فهمیدن و فهمیده شدن است و سخنرانی عالیترین نوع ارتباط کلامی انسانی است. غایت سخنرانی تاثیرگذاری روی مخاطب است. قبل از آنکه شما بخواهید روی کسی تاثیر بگذارید در ابتدا باید با او ارتباط برقرار کنید.

کلید برقراری ارتباط و جلب اعتماد مخاطب این است که سخنران این مهارت را داشته باشد که بتواند با زبان مخاطب صحبت کند. مخاطب شناسی و یا به بیان ساده تر انسان شناسی به سخنران کمک می کند که این مهم را انجام دهد.

فراموش نکنید با زبان مخاطب سخن گفتن، سخت ترین، پیچیده ترین، غامض ترین و دشوارترین مفهوم سخنرانی است که به تمرین و مطاله و ممارست بسیار نیاز دارد.

آشنایی با تاریخ تفکر، شناخت تاریخ زیست انسانی، آگاهی از سیاست و امور ساماندهی اجتماعی، تعلیم و تربیت، اقتصاد، فیزیولوژی، ادبیات و هنر و به طور کلی حوزه زیباشناسی مقدمه تحلیل جدی مخاطب است.