شعر قاصدک | دکلمه ، متن و تفسیر شعر

فایل صوتی دکلمه شعر قاصدک با صدای استاد محمدعلی حسینیان

فایل صوتی دکلمه شعر قاصدک با صدای شاعر مهدی اخوان ثالث

قاصدک با صدای استاد محمدرضا شجریان

قاصدک با صدای همایون شجریان بر سر مزار پدر

پادکست تفسیر شعر قاصدک

ویدیوی دکلمه شعر قاصدک

متن شعر قاصدک

قاصِدَکْ¹! هان، چه خبر آوردی؟

از کجا، وَزْ کِه خبر آوردی؟

خوش خبر باشی، امّا، امّا

گِرْدِ² بام و دَرِ³ من

بی ثَمَر⁴ می گردی.

انتظارِ خبری نیست مرا

نَه زِ یاری نَه زِ دَیّار⁵ و دیاری- باری⁶،

برو آنجا که بُوَد چشمی و گوشی با کس،

برو آنجا که تو را منتظرند.

قاصدک!

در دلِ منْ همهْ کورند و کَرَنْدْ.

دستْ بَرْدار از این دَرْ وطنِ خویشْ غریب⁷.

قاصدِ⁸ تجربه هایِ همهْ تلخ،

با دلم می گوید

که دروغی تو، دروغ؛

که فریبی تو، فریب.

قاصدک! هان، ولی… آخر… ای وای!

راستی آیا رفتی با باد؟

با تُواَم، آی! کجا رفتی؟ آی…!

راستی آیا جایی خبری هست هنوز؟

ماندهْ خاکسترِ گرمی⁹، جایی؟

در اجاقی- طَمَعِ شعله نمی بندم- خُرْدَکْ¹⁰ شَرَری¹¹ هست هنوز؟

قاصدک!

ابرهایِ همهْ عالمْ شب و روز

در دلم می گریند.

تهران شهریور 1338

معنی لغات شعر 

1- قاصدک: قاصدک تخم نوعی نی است که در کنار جویبارهای بیشه ها و بیابان ها می روید. بس که سبک است، باد و حتی امواج ضعیف هوا، این سوی و آن سوی می بردش. عامه مردم توس (مشهد) آن را خَبَرْکِش می نامند، و می پندارند که از جایی ناشناخته، یا از مسافر یا کسی دورافتاده، خبر می آورد.از این رو می نوازندش و می گویند: ₍₍ خبرکش! صفا آوردی. خوش خبر باشی.₎₎ و به او پیغام می دهند که بِبَرَد، آزادش می کنند. و نیز معتقدند که خبرکش، اگر در گوشی برود، کَر می کند. فارسیها یا تهرانی ها به آن قاصد یا قاصدک می گویند، با همان اعتقادات. از اسم ₍₍ قاصدک₎₎ برای این موسوم خوشترم آمد. (توضیحات مهدی اخوان ثالث در مورد قاصدک)

2- گِرْد: [ گ ِ ] دور و حوالی . اطراف . پیرامون

3- بام و دَر: کنایه است از همۀ جوانب و اطراف خانه . در و بام . همه سوی . اطراف :
به هر بام و در مردم شهر بود (فردوسی)

4- بی ثمر: بی نتیجه، بیهوده

5- دَیّار: کسی، هیچ کس. دیاری در خانه نیست یعنی هیچکس نیست.

6- باری /bāri/: به هر جهت، به هر حال، در هر صورت

7- غریب/qarib/: غریبه، ناآشنا، ناشناخته، ناشناس

8- قاصد/qāsed/: پیک. نامه بر

9- خاکسترِ گَرْم: کنایه از امید و دلخوشی است.

10- خُرْدَک/xordak/: خُرْد . خُرْدِه . کوچک

11- شَرَر /šarar/: پاره آتش که بجهد. بارقه . جرقه . شراره . منظور بارقه امید است.

معنی شعر قاصدک

قاصِدَکْ¹! هان، چه خبر آوردی؟

از کجا، وَزْ کِه خبر آوردی؟

خوش خبر باشی، امّا، امّا

گِرْدِ² بام و دَرِ³ من

بی ثَمَر⁴ می گردی.

معنی شعر: قاصدک چه خبری را برای من آوردی؟ از کجا می آیی و از چه کسی خبر آوردی؟ خوش خبر باشی ولی دور و بَرِ من بیهوده می چرخی.

انتظارِ خبری نیست مرا

نَه زِ یاری نَه زِ دَیّار⁵ و دیاری- باری⁶،

برو آنجا که بُوَد چشمی و گوشی با کس،

برو آنجا که تو را منتظرند.

قاصدک!

در دلِ منْ همهْ کورند و کَرَنْدْ.

معنی شعر: نه از دوستی و نه از هیچکسِ دیگری من انتظار رسیدن خبری را ندارم. قاصدک برو جایی که چشم آدم ها می بیند و گوششان می شنود. گوش و چشمِ دلِ من کر و کور شده است.

دستْ بَرْدار از این دَرْ وطنِ خویشْ غریب⁷.

معنی شعر: دست از سرِ من که در سرزمین و خانه خودم هم غریبه و بیگانه ام، بردار

قاصدِ⁸ تجربه هایِ همهْ تلخ،

 با دلم می گوید

که دروغی تو، دروغ؛

که فریبی تو، فریب.

معنی شعر: پیغام آور خاطره های سخت و ناگوار، با خودم می گویم، اینکه تو خوش خبر هستی دروغ است. خبرهای تو، فریب و نیرنگ است.

قاصدک! هان، ولی… آخر… ای وای!

راستی آیا رفتی با باد؟

با تُواَم، آی! کجا رفتی؟ آی…!

راستی آیا جایی خبری هست هنوز؟

ماندهْ خاکسترِ گرمی⁹، جایی؟

در اجاقی- طَمَعِ شعله نمی بندم- خُرْدَکْ¹⁰ شَرَری¹¹ هست هنوز؟

معنی شعر: قاصدک! بالاخره آیا با باد رفتی؟ با تو هستم. کجا رفتی؟ راستی آیا جایی خبری هم هست؟ آیا امید و گرمی و شور زندگی برای کسی مانده است؟ طمع نور و روشنایی و گرمی آتش را ندارم. آیا بارقۀ امیدی هنوز وجود دارد؟

قاصدک!

ابرهایِ همهْ عالمْ شب و روز

در دلم می گریند.

معنی شعر: قاصدک! دلم گرفته و انگار از درون گریه می کنم و همه غصه های عالم در دلم جمع شده است.