تنفس صحیح در سخنرانی

 تنفس صحیح و اصولی در ایجاد صدای استاندارد که کیفیت لازم برای ایجاد لحن مناسب را داشته باشد، تاثیرگذار است.

بدون تمرین های صداسازی و پرورش صدا، امکان رسیدن به بیان قوی محال به نظر می رسد. چون اجرای تمامی تکنیک ها مانند تنالیته یا فراز و فرود صدا، اکسان گذاری و تاکیدات کلامی، تکیه کلام و تکیه هجاها، نیاز به یک صدای قدرتمند دارد که قابلیت و کیفیت اجرای بهینه این تکنیک ها را داشته باشد. معولا هنرجویان و سخن آموزانی که از صدای با کیفیت برخوردار نیستند، یکنواخت سخنرانی می کنند و این نوع سخنرانی بعد از دقایقی مخاطب را کسل می کند و باعث می شود مخاطب نسبت به ادامه سخنرانی بی میل شود.

 اولین قدم در سخنرانی داشتن یک صدای رسا است.

صدایی که قدرت لازم را داشته باشد و از طرف دیگر شفافیت لازم را هم داشته باشد و وقتی شما سخنرانی می کنید مخاطب احساس کند که این صدا دارای موسیقی لازم و تلفظ درست و صحیحی است و کلمات به گونه ای به گوش مخاطب برسد که باعث ایجاد لذت و تاثیرگذاری شود. اولین مرحله در داشتن یک صدای استاندارد، تنفس صحیح در سخنرانی است.

این را از این باب می گویم که وقتی قرار است صدا تولید شود، همان اتفاقی که در یک ساز رقم می خورد، در بدن ما هم اتفاق می افتد. برای تولید صدا سه عامل، مهم است. عاملی که ضربه می زند، عاملی که ضربه را می گیرد و عاملی که صدا را تقویت و تشدید می کند. اگر یک ساز مثل ویولون را در نظر بگیرید این سه عامل به این صورت عمل می کنند که عامل ضربه زننده آرشه ویولون است، عامل ضربه گیرنده سیم های ویولون و عاملی که صدا را تقویت و تشدید می کند جعبه ویولون است.

شما هر ساز دیگری را در نظر بگیرید این سه عامل نقش ایفا می کنند و بدون این سه عامل یک صدای موسیقایی تولید نمی شود. اما در بدن ما چگونه این اتفاق رقم می خورد؟ آنچه در بدن ما نقش ضربه زننده را ایفا می کند، نفس ماست. آنچه که نقش ضربه گیرنده را ایفا می کند، تارهای صوتی حنجره است و آنچه که نقش تشدید کننده را ایفا می کند، فضای قفسه سینه، فضای ناحیه شکمی، شانه ها، قسمت پشت، ستون فقرات، سر، ناحیه دهان، سینوس ها و همه فضاهایی است که در این تشدید و تقویت صدا دارای نقش هستند. به خاطر همین است که اگر شما مشکل سینوس یا پولیپ داشته باشید، صدا دچار تغییرات خاصی می شود و به طور مثال در گرفتگی پولیپ صدا تو دماغی می شود.

اما آنچه که الان مهم است عامل ضربه زننده است که مربوط به نفس می شود. اگر ما هنگام سخنرانی، درست تنفس نکنیم، قدرت لازم، مهارت لازم و کنترل لازم برای ضربه زدن با نفس را از دست می دهیم. شما یک نوازنده ویولون را در نظر بگیرید که آماتور است و در مراحل ابتدایی یادگیری است. همان طور که همه ما می دانیم به علت عدم داشتن مهارت کافی در ضربه زدن با آرشه، شما صدای گوشخراشی را می شنوید. در نتیجه اگر ما کنترل و مهارت لازم برای ضربه زدن با نفس به تارهای صوتی حنجره را نداشته باشیم، صدایی که شنیده می شود صدای مطلوب و صدای تاثیرگذاری نیست و مخاطب هم احساس خوبی پیدا نمی کند. بسیار مهم است که ما هنگام سخنرانی و سخنوری ، درست نفس بکشیم و تکنیکهای نفس گیریصحیح اولین قدم برای شنیدن یک صدای درست، موزون و موسیقایی است.

 با تنفس سینه ای , کل عضلات ناحیه شکمی و عضله دیافراگم از چرخه تولید صدا خارج می شود 

نکته ای که باید بگویم این است که عموم هنرجویانی که با آن ها کار کرده ام و به آن ها مشاوره دادم، اغلب دارای تنفس سینه ای بودند. یعنی وقتی نفس می کشیدند، قفسه سینه آن ها به سمت بالا و پایین می رفت. اگر شما دستتان را روی قفسه سینه قرار دهید و شروع کنید به تنفس عمیق، اغلب عزیزان مشاهده می کنند که نوع تنفسشان، تنفس سینه ای است. علت آن این است که در تنفس عمیق، قفسه سینه به سمت بالا و پایین حرکت می کند.اما این نوع تنفس چه مشکلی را ایجاد می کند؟

تنفس سینه ای به خاطر حرکت قفسه سینه به سمت بالا، باعث می شود که نیمی از نفس شما برای نگهداری قفسه سینه شما صرف شود.

از طرف دیگر قلب به ناچار تندتر می زند تا بتواند انرژی لازم برای حرکت قفسه سینه را فراهم کند. در نتیجه شما باید با نیمی از نفس خود تولید صدا کنید و از آنجا که این میزان هوا برای تولید صدای مناسب و قدرتمند کفایت نمی کند، شما ناچار می شوید به عضلات گلوی خود فشار بیاورید تا بتوانید هوای باقیمانده را تبدیل به صدا کنید. البته این صدا با صدای واقعی شما فرق می کند چون با فرکانس زیرتری تولید می شود و صدا حجم و عمق خود را از دست می دهد. از طرف دیگر تنفس  سینه ای اضطراب و استرس ما را در جلسات مهم کاری و موقعیت های حساس، بیشتر می کند.

تنفس سینه ای نه تنها اضطراب و استرس را کاهش نمی دهد و ضربان قلب را پایین نمی آورد، بلکه برعکس باعث افزایش اضطراب و استرس و بالاتر بردن ضربان قلب می شود و ما بیشتر نفس کم می آوریم

در جلسات مهم به خودی خود ما باندازه کافی استرس و اضطراب داریم و معمولا در ابتدای جلسه سعی می کنیم با چند تنفس عمیق از اضطراب و استرس خود بکاهیم و کمی ضربان قلب خود را پایین بیاوریم. غافل از اینکه :

تنفس سینه ای نه تنها اضطراب و استرس را کاهش نمی دهد و ضربان قلب را پایین نمی آورد، بلکه برعکس باعث افزایش اضطراب و استرس و بالاتر بردن ضربان قلب می شود و ما بیشتر نفس کم می آوریم.

این موضوع باعث می شود که بعد از چند دقیق صحبت کردن دچار خشکی گلو شویم و یا اگر 20 دقیقه یا بیشتر صحبت کنیم دچار گلودرد می شویم،  چون به عضلات گلو فشار می آورد. از طرف دیگر تنفس سینه ای باعث جمع شدن دنده ها می شود و فضایی که صدا را تشدید و تقویت می کند هم تنگتر و کوچکتر می شود و این مورد باعث می شود کیفیت تشدید صدا دچار نقص و مشکل شود.

تنفس شکمی یا دیافراگمی : 

اما برعکس اگر شما بتوانید تنفس شکمی یا دیافراگمی انجام دهید، نه تنها در تنفس شکمی یا دیافراگمی هیچ حرکت رو به بالایی صورت نمی گیرد که شما مجبور شوید قسمتی از نفس خود را بیهوده صرف کنید، که باعث باز شده دنده ها می شود و فضایی که صدای ما را تقویت و تشدید می کند در بهترین حالت خود قرار می گیرد و شما صدایی را دارید که طنین مناسبی دارد. وقتی شما تنفس سینه ای انجام می دهید و صرفا از طریق فشار به عضلات گلو صحبت می کنید، وقتی صدای شنیده می شود به نظر می رسد که صدای شما فقط در دهان شما تولید شده است و این صدا فاقد طنین مناسب و عمق و حجم لازم است.

..

در صورتی که یک تنفس شکمی یا دیافراگمی درست و صحیح، طنین و حجم و عمقی به صدای شما می دهد که وقتی صدای شما شنیده می شود به نظر می رسد که این صدا دالبی است و از همه وجود شما خارج می شود و این صدا به مراتب تاثیرگذارتر از صدایی است که از طریق تنفس سینه ای و با اتلاف انرژی زیاد و با فشار و انقباض عضلات گلو ایجاد می شود.

در واقع با  تنفس سینه ای، کل عضلات ناحیه شکمی و عضله دیافراگم از چرخه تولید صدا خارج می شود و ما با نیمی از توان تولید، صدا ایجاد می کنیم و نیمی از ظرفیت تولید را از چرخه تولید صدا خارج کرده ایم. اولین قدم در تمرین های تنفسی تمرین تنفس شکمی یا دیافراگمی است و شما باید عادت کنید که غیر از موارد ضروری مانند فعالیت های شدید و ورزش های سنگین که بدن در زمان بسیار کمی به انرژی بسیار زیاد نیاز دارد و تنفس سینه ای لازم است، تنفس شکمی یا دیافراگمی انجام دهید.

اگر نوع تنفس شما تنفس سینه ای است و می خواهید تنفس شکمی یا دیافراگمی را تمرین کنید، در ابتدا احساس می کنید که تنفس سینه ای هوای بیشتری در اختیار شما قرار می دهد. حتب ممکن است هنگام تنفس شکمی یا دیافراگمی احساس تنگی نفس به شما دست دهد. نگران نباشید این موارد صرفا به دلیل ضعف عضله دیافراگم و عضلات بین دنده ای شکمی است. با تمرین های منظم و مداوم، در مدت زمان کوتاهی با قدرتمند شدن عضله دیافراکم و عضلات بین دنده ای این مشکل هم برطرف می شود.

تنفس شکمی یا دیافراگمی کنترل شما روی نفس را برای ضربه زدن درست، دقیق و کنترل شده به تارهای صوتی حنجره را افزایش می دهد و آن وقت است که شما این قابلیت را پیدا می کنید که با تولید صدای مناسب از طریق تنفس صحیح، وارد مرحله بعدی که تلفظ است بشوید. همان طور که می دانید حروف زمانی تلفظ می شوند که شما از طریق عضلات زبان و عضلا لب ها در راه خروج هوا انسداد ایجاد کنید.

ولی در ابتدا این صدا باید با تمام ظرفیت های عضلاتی که در ایجاد صدا نقش دارند تولید شود تا یک صدای مطلوب، قدرتمند، صحیح و درست باشد. تنفس شکمی یا دیافراگمی این امکان را به شما می دهد که تمامی عضلاتی که در تولید صدا نقش داردند را به کار گیرید تا یک صدای موسیقایی، دلنشین و دلنواز تولید کنید.