شعر ای تکیه گاه و پناه (غزل 3) | دکلمه، متن، تحلیل و معنی شعر

در این مقاله متن، معنی و تحلیل شعر ای تکیه گاه و پناه (غزل 3) از مهدی اخوان ثالث با صدای زیبا و دلنشین استاد محمدعلی حسینیان، بنیانگذار آموزش سخنوری حرفه ای و فن بیان در کشور را می شنویم.

دکلمه شعر نو یکی از مهمترین و موثرترین تمرین های فن بیان برای آموزش لحن در فن بیان است. برای رسیدن به لحن درست و دقیق در فن بیان، این تمرین می تواند سخن آموزان و هنرجویان فن بیان و سخنرانی را با چالش های جدی فن بیان و تکنیک های لحن روبرو کند.

آنچه در ادامه می خوانید:

متن شعر غزل 3 (ای تکیه گاه و پناه…) – مهدی اخوان ثالث

ای تِکّیه گاه و پناهِ
زیباترین لحظه هایِ
پرعصمت¹ و پر شکوهِ
تنهایی و خلوتِ من!
ای شَطِّ² شیرینِ پُرْشوکتِ من!
ای با تو من گشتهْ بسیار،
درکوچه هایِ بزرگِ نجابت³.
ظاهرْ نه بن بستِ عابرْ فریبندۀ⁴ اِسْتِجابَت⁵.
در کوچه هایِ سُرور و غمِ راستینی که مان بود.
در کوچهْ باغِ گُلِ ساکتِ نازهایت.
در کوچهْ باغِ گُلِ سرخِ شرمم.
در کوچه هایِ نوازش.
در کوچه هایِ چه شبهایِ بسیار،
تا ساحلِ سیمگونِ⁶ سحرگاهْ رفتن.
در کوچه هایِ مه آلودِ بَسْ گفت وگوها،
بی هیچْ از لذّتِ خوابْ گفتن.

در کوچه هایِ نجیبِ غزلها که چشمِ تو می خوانْد،
گهگاه اگر از سخن باز می مانْد،
افسونِ⁷ پاکِ مَنَش پیش می رانْد.

ای شَطِّ پُرْ شوکتِ هر چه زیباییِ پاک!
ای شَطِّ زیبایِ پُرْ شوکتِ من!
ای رفته تا دوردَستان!
آنجا بگو تا کدامین ستاره ست
روشنترین همنشینِ شبِ غربتِ تو ؟
ای همنشینِ قدیمِ شبِ غربتِ من!

ای تِکّیه گاه و پناهِ
غمگین ترینْ لحظه هایِ کنونْ بی نگاهتْ تهی⁸ مانده از نور،
در کوچهْ باغِ گلِ تیره و تلخِ اندوه،
در کوچه هایِ چه شبها که اکنونْ همهْ کور.
آنجا بگو تا کدامین ستاره ست
که شبْ فُروزِ⁹ تو خورشید پاره ست¹⁰؟

تهران شهرویور 1336 – مهدی اخوان ثالث

معنی لغات شعر

1- عصمت/’esmat/: منع . نگه داری نفس از گناه؛ پاکدامنی . (اسم) ملکۀ اجتناب از گناه و خطا.

2- شط/šat[t]/: کرانۀ رود . رود بزرگی که وارد دریا می‌شود.

3- نجابت/nejābat/: نجیب بودن؛ اصیل و پاک‌نژاد بودن؛ بزرگوار و گرامی بودن . حیا؛ پاک‌دامنی.

4- عابر فریبنده: فریبنده عابر . فریبنده: اغفالگر، اغواگر، دسیسه باز، دورو، ریاکار، سالوس، ظاهرنما، فریبکار، گولزن، ماکر، محیل، مزور، مکار، نیرنگباز. جاذب، جذاب، فریب آمیز . افسونگر، جادوگر، دلربا، دلفریب، شیوا، شیوه گر، فتنه گر، فریبا، فریفتار

5- استجابت/’estejābat/: پذیرفته شدن؛ مستجاب شدن . [قدیمی] قبول کردن؛ پذیرفتن.

6- سیمگون/simgun/: سیم‌رنگ؛ نقره‌گون . سپید، سپیدگون، سفید، سفیدرنگ، نقرهفام ≠ قیرگون، سیه فام

7- افسون/’afsun/: حیله؛ تزویر؛ مکر؛ نیرنگ؛ دمدمه . کلماتی که جادوگران و عزائم‌خوانان هنگام جادو کردن به زبان می‌آورند . سحر؛ جادو.
8- تهی/tohi/: [مقابلِ ‌پُر] آنچه چیزی در داخل آن نباشد؛ خالی . بی‌ارزش . تنها:
کوفته بر سفرۀ من گو مباش
کوفته را نان تهی کوفته‌ست (سعدی)

9- شب فروز/šabforuz/: = شب‌افروز: ویژگی هرچیزی که در شب درخشندگی و روشنایی داشته باشد . (اسم) ماه . (اسم) کرم شب‌تاب.

10- خورشید پاره: پارۀ خورشید: قسمتی از خورشید، تکه ای از خورشید