آموزش
لحن
دکلمه
مشاوره
رایگان
فن بیان
نقشه
راه
فن بیان

.

.
غزل 282 حافظ با ببرد از من قرار و طاقت و هوش آغاز می شود. وزن غزل ببرد از من قرار و طاقت و هوش ، مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل (بحر هزج مسدس مقصور) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. در شرح و تفسیر از کتاب شرح سودی بوسنوی ، شرح حافظ دکتر خطیب رهبر، دکتر عبدالحسین جلالیان و شرح شوق دکتر حمیدیان بهره گرفته شده است. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 282 حافظ استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل 

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی غزل و لغات

غزل 282 حافظ بت سنگین دل سیمین بناگوش

متن غزل 282 حافظ

بِبُرْد از من قرار و طاقت و هوش
بتِ سَنْگین‌ْدِلِ سیمین‌بُناگوش

نگاری چابُکی، شَنْگی، کُلَهْ‌دار
ظَریفی، مَه‌ْوَشی، تُرکی، قَباپوش

زِ تابِ آتشِ سُودایِ عشقش
به سانِ دیگ، دایِم می‌زنم جوش

چو پیراهَن، شَوَم آسوده‌خاطِر
گَرَش همچون قَبا گیرم در آغوش

اگر پوسیده گردد استخوانم
نگردد مِهرَش از جانم فراموش

دل و دینم، دل و دینم بِبُرْده‌ست
بَر و دوشَش، بَر و دوشَش، بَر و دوش!

دوایِ تو، دوایِ توست حافظ
لبِ نوشَش، لبِ نوشَش، لبِ نوش

→ غزل شماره 281: یا رب این نوگل خندان که سپردی به منش

← غزل شماره 283: سحر ز هاتف غیبم رسید مژده به گوش

دکلمه غزل 282 حافظ

دکلمه غزل ببرد از من قرار و طاقت و هوش با صدای استاد محمدعلی حسینیان

شرح و تفسیر غزل 282 حافظ

به نظر می رسد خواجه در این غزل از شعر نظامی در مورد شیرین با این مضمون تاثیر پذیرفته است: پری‌پیکر نگار پرنیان‌پوش / بت سنگین‌دل سیمین‌بناگوش

بِبُرْد از من قرار و طاقت و هوش
بتِ سَنْگین‌ْدِلِ سیمین‌بُناگوش

اختلاف نسخ: در برخی نسخ به جای مصرع دوم چنین آمده است: بتی شیرین‌لبی سیمین‌بناگوش

قرار: [ قَ ]  آسودگی . آرامش . آسایش

طاقت: [ قَ ] تاب . توان

هوش: زیرکی و آگاهی و شعور و عقل و فهم و فراست را گویند. از هوش بردن یعنی از خود بی خود کردن

بت: [ بُ ] مجازا به معنی معشوق است

سنگین‌دل: [ سَ دِ ] مرادف سنگدل . سخت دل . بی رحم . قسی القلب

سیمین‌بناگوش: [ ب َ ] آنکه بناگوشش چون سیم سپید باشد

معنی بیت: معشوقِ زیبایِ سپیدرویِ بی رحمِ سنگدل، آرامش و آسایش را از من گرفته و مرا بی تاب و توان کرده و هوش از سر من برده و مرا از خود بی خود کرده است.

نگاری، چابُکی، شَنْگی، کُلَهْ‌دار
ظَریفی، مَه‌ْوَشی، تُرکی، قَباپوش

اختلاف نسخ: در برخی نسخ این بیت چنین آمده است: نگاری، چابکی، شنگی، پریوش / حریفی، مه‌وشی، ترکی، قباپوش

نگار: [ نِ ] در اینجا مجازا به معنای معشوق زیبارو است

چابک: [ بُ ] چست و چالاک . فرز. تند || در قدیم به معنای زیبارو هم بوده است

شنگ: [ شَ ] شاهد شوخ و ظریف و شیرین حرکات و خوب و نیک و زیبا . ظریف . لوند || مجازا به معنای معشوق است

کله‌دار: [ کُ لَ هْ ] تاجدار . آنکه از زیبایی گویی تاج افتخار به سر دارد || کنایه از مردمان متکبر و سرکش

ظریف: [ ظَ ] خوشروی . زیبا . خوش اندام || لطیفه گو . شیرین زبان . خوش گفتار

مهوش: [ مَ وَ ] بسیار زیبا

ترک: [ تُ ] مجازا به معنای زیبارو و معشوق بی باک و نامهربان است

قباپوش: [ قَ ] پوشنده ٔ قبا . جامه ای است معروف که از جلو باز است و پس از پوشیدن دو طرف را با دکمه می بندند

معنی بیت: خواجه در ادامه بیت قبل در توصیف معشوق می گوید: معشوقی که از زیبارویی گویی تاج افتخار به سر داشت و به غایت شیرین زبان و نیکورفتار بود و قبای زیبایی به تن داشت که در آن خوش اندام و خوشگل جلوه می کرد و در عین حال بی باک و نامهربان و سنگدل بود، هوش از سر من برده بود و مرا از خود بی خود کرده بود.

زِ تابِ آتشِ سُودایِ عشقش
به سانِ دیگ، دایِم می‌زنم جوش

سودا: [ سُ / سَ ] نام خلطی از اخلاط اربعه و در فارسی به معنی دیوانگی است و این مجاز است ، چرا که بسبب کثرت خلط سودا جنون پیدا میشود

تاب: حرارت . سوزش . گرمی

معنی بیت: در حرارت و گرمی آتش عشق جانان دایما در حال سوختن و گداختنم.

چو پیراهَن، شَوَم آسوده‌خاطِر
گَرَش همچون قَبا گیرم در آغوش

آسوده‌خاطر: [ دَ / دِ طِ ] آسوده دل . فارغ البال

قبا: [ قَ ] لباسی که از جلو باز است و پس از پوشیدن دو طرف را با دکمه می بندند. پیراهن جلو بسته است و قبا را روی پیراهن می پوشیدند و شاعران این تخیل را دارند که گویی قبا، پیراهن را در آغوش گرفته است.

معنی بیت: چون قبا که پیراهن را در بر میگیرد، آسوده دل و فارغ البال می شوم اگر یار را در آغوش بگیرم.

اگر پوسیده گردد استخوانم
نگردد مِهرَش از جانم فراموش

اختلاف نسخ: در برخی نسخ در مصرع دوم به جای مهرش، مهرت آمده است: نگردد مهرت از جانم فراموش

معنی بیت: اگر بمیرم هم عشق جانان از سرم بیرون نمی رود. شیخ اجل سعدی هم بیتی با همین مضمون دارد که: تنم بپوسد و خاکم به باد ریزه شود / هنوز مهر تو باشد بر استخوان، ای دوست

دل و دینم، دل و دینم بِبُرْده‌ست
بَر و دوشَش، بَر و دوشَش، بَر و دوش!

بَر و دوش: سینه و شانه . تن و بدن . آغوش

معنی بیت: تن و بدن و اندام یار، دل و دینم را برده مرا عاشق و گرفتار کرده است.

دوایِ تو، دوایِ توست حافظ
لبِ نوشَش، لبِ نوشَش، لبِ نوش!

لبِ نوش: لب شیرین

معنی بیت: حافظ تنها دوا و درمان عاشقی و دلتنگی تو، لب شیرین و گوارای یار است.