دکلمه شعر نو مهمترین تمرین فن بیان است. شعر نو به دلیل شکستن اوزان عروضی هنرجویان و سخن آموزان فن بیان و سخنرانی را می تواند به چالش بکشد. سخن آموزان فراموش نکنند بعد از انجام تمرین دکلمه شعر نو، انجام تمرین متن خوانی ضروری است.
شعر نو خواندن مهمترین تمرین فن بیان است. شعر نو شعر زمانه ماست و با زبان امروز ما قرابت و نزدیکی و ارتباط دارد. نیما یوشیج افسانه ای کسی بود که سدهای زبانی را شکست و توانست مفاهیم جدید را در قالب شعر نو بتوان بیان کرد و آن را به مخاطب منتقل کرد.
چون شعر نو اوزان عروضی را می شکند و قالب همیشگی شعر را از بین می برد باعث می شود در هنگام فن بیان ما را دچار زحمت کند. و اتفاقا نکته هم در این جاست که این تقلا و زحمت در دکلمه شعر نو باعث می شود تقویت فن بیان می شود. در شعر کهن ما صدا را بر وزن شعر سوار می کنیم و گمان هم می کنیم که بسیار خوب می خوانیم. در صورتیکه هنگام دکلمه شعر نو این گوینده است که باید نغمه و آوای صحیح را ایجاد کند و همین مسئله است که موجب فن بیان قوی و قدرتمند می شود.
به عنوان مثال غزل “چه کسم من چه کسم من” مولانا را با شعر “می تراود مهتاب” نیما یوشیج مقایسه کنید.
چه کسم من چه کسم من که بسی وسوسه مندم
گه از آن سوی کشندم گه از این سوی کشندم
ز کشاکش چو کمانم به کف گوش کشانم
قدر از بام درافتد چو در خانه ببندم
مگر استاره چرخم که ز برجی سوی برجی
به نحوسیش بگریم به سعودیش بخندم
می ترواد مهتاب
می ترواد مهتاب
می درخشد شبتاب
نیست یکدم شکند خواب به چشم کس و لیک
غم این خفته چند خواب به چشم ترم می شکند
در غزل مولانا به راحتی می توان سوار وزن عروضی (فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعَلاتُن) شعر شد و غزل را خواند. اما به علت شکسته شدن اوزان عروضی در شعر نیمایی، هنگام دکلمه شعر نمی توان آن را با وزن عروضی خواند و کسی که شعر را می خواند خود باید متناسب با کلمات و واژگان و ابیات، نغمه و آوای مناسب را ایجاد کند.
وزن عروضی در شعر نیمایی هست ولی شکسته است به این مفهوم که نیما اعتقاد دارد که من در شعرم هرجایی که معنا به پایان رسد کلام را به اتمام می رسانم، برخلاف عروض سنتی که شاعر مجبور بود اگر معنا تمام هم شده است عروض را رعایت کند و ادامه دهد و یا اگر معنا تمام نشده است هم اگر به انتهای وزن عرضی برسد باید کلام را قطع کند.
به عبارت ساده تر نقش کسی که دکلمه شعر نو را انجام می دهد پررنگ تر است و البته برای دکلمه درست نیاز به مهارت و تمارین فن بیان دارد تا بتواند با ایجاد نغمه و آوای مناسب با واژگان و کلمات و مفهوم و محتوای شعر حس درست را به مخاطب منتقل کند.
برای انجام این تمرین یعنی دکلمه شعر نو، باید یکی از شعرهای شاعران برجسته شعر نو مانند نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، فریدون مشیری و … را انتخاب کنید و شروع به تمرین دکلمه کنید.
بعد از تمرین دکلمه شعر باید به این سه سوال پاسخ دهید؟
1- آیا من با دکلمه شعر منظور شاعر را دریافته ام؟
2- آیا من تصاویر شعر را هنگام دکلمه می بینم و نسبت به آن فهم و آگاهی دارم؟
3- آیا حاضرم بار دیگر به این دکلمه با صدای خودم گوش دهم؟
برای تمرین دکلمه شعر سعی کنید افراد صاحب فن بیان که دکلمه شعر انجام داده اند را پیگیری و مشاهده کنید که بتوانید الگوهای مناسبی در این زمینه داشته باشید. شعر خوانی های احمد شاملو و استاد محمدعلی حسینیان نمونه ای از این دکلمه هاست که می توانید از آن استفاده کنید.
بسیار عالی بود و مفید ممنون از شما بسیار لذت بردم از خوانش ایشون. دمشون گرم
ممنون نظر لطف شماست.
عالی بود سپاس